Oidhche Shamhna 2010 (do Jane Adams)

Cha b’ e ach faclan dealanach a bh’ annad
ach thàinig an latha a thug mi an cuan orm
gu eilean siar
far an d’fhuair mi fàilte shunndach.
Dh’fhàs thu beò nam shaoghal dhomh.

‘S e neart nam anam a th’ annad
agus thàinig an latha a thug thu an cuan ort
gu eilean siar.
Mairidh tu beò nam chridhe dhomh.
Gum faigheadh tu fàilte shunndach.

Catrìona NicUilleim

Meud

Cha tuirt i an còrr.
Bha i comasach air èisteachd co dhiù, agus seo na rinn i. Èisteachd. Ri clachan a thuit às a bheul, agus sruth is tuil is deàrrsadh na grèine a’ slìobadh a cridhe. Thiodhlaiceadh i fon mhonadh. Gun dùnadh i a shùilean le an sìth agus am bòidhchead.
Cha d’rinn na faclan laighe co dhiù. Dh’èirich iad mar laoich às dèidh càch-a-chèile a’ bristeadh an cinn.
“Nach can thu càil?”
An-còmhnaidh an t iarrtas cumanta, àbhaisteach, cruaidh dhi. Cha tàinig thuice se ach facal no dhà, daoimeanan, a h uile rud air a ràdh le gathan gaoil. Ach chan fhaigheadh ise èisteachd le dìth stadan air buillean an t saoghail a muigh. Le dìth bheàrnan. Le dìth ùine. Cò aige a bhiodh àm cnuasachaidh nuair a bhiodh luchd nan gnàthasan a’ deànamh cabhaig an dèidh na cèille; nì cho falaichte nach gabhadh e mothachadh. A’ chiall a theicheadh bhuapa gun a bhith a’ gabhail nan sràidean mòra a dhèarrs fo uisge tlàth earraich. Leum i thairis air slighean cunnartach choilltean dubha nach d’fhuaireadh às.
Cha tuirt e an còrr.
Cha tuirt, ach bhruidhinn e. Bhruidhinn. Na shuidhe còmhla rithe anns a’ chafaidh ri taobh a’ phrìomh rathaid mar bu dual leotha. B’ e àite caran dorcha ach dathach a bha ann mus deach a reic ri chain store. Bha a h uile sìon dhaibh cho aona ghnàthach a nis, ge b’ e am baile no fiù ’s an dùthaich far an tàinig ruith chladaich ort. Gun anam ach le coltas cho gleansach ’s a ghabhadh air.
Bha an dithis a’ slugadh an tì agus an ceic àbhaisteach. Aghaidh ri aghaidh. Tro na h uinneagan, chunnacas na cabhsairean trang a’ leigeil luchd DiSathairne tromhpa. Rinn esan an gnothach air a shruth eadar gàmagan cèice. Daonnan a’ cabadaich agus a’ bruidhinn, mar shluagh mòr. Mar am mòr shluagh cabhagach a luathaich taobh a muigh na h uinneige. Cò aige a bhiodh feum air ciall cho fad ’s a ghabhar à làn an t saoghail le fuaim falamh nan sràidean iomadh fhillte; gobhlachain mhòra nan ceud cas nach dùineadh an sùilean geala is dearga fiù ’s ann an oidhcheannan geamhraidh. Bu bheag am feum air sèimheachd.
Cha tuirt i an còrr.
Lean a sùilean a bhilean trang. Fhiaclan a’ leum tro a bhilean. A theanga a’ slìobadh fhiaclan. A ghuth na fhallas. Thog i a sùilean an comhair a shùilean san gun choimhead orra. Chante gum biodh a lèirsinn nas doimhne nam biodh i air a dalladh, nach cante?
Ghlais i a faclan na cridhe le iuchair mheirgeach a shluig i mus do ghabh i a’ chiad cheum. An dearbh chridhe a dh’fhalaich i air cùlaibh a sùilean. Nan sealladh tu gu geur orra, chluinneadh tu fhathast eòlas nan linntean annta: uisge na ruith, eòin a’ seinn, duilleagan a’ dannsa, sneachd na laighe.
Shiubhail i saoghal bàn. Falamhachd na ciùine far an do chuir i lusan. Aislingean à leabhraichean air an leughadh le nighean bhig. Bu iadsan nan càirdean dìleas ciùine aice.
“Nach can thu càil?”
Chan e cabhag a th’ ann an dòigh fàs nan lusan agus cha tàinig àm am fosglaidh fhathast. Bha i làn eagail gun cuireadh a chasan às dhaibh mus biodh iad deiseil. Bhruidhneadh i an àm, àm eile, àm fhlùraichean inbheach.
Cha tuirt e an còrr.
Thionndaidh e le osnadh a chùil. Thug e fhaclan còmhla ris a mach air an rathad. Na companaich dhìleas na fharam.
Cha do mhair dhi ach cupannan falamh nan suidhe air a’ bhòrd.
Chan abair i an còrr.

Catrìona NicUilleim

Rian

a’ cabadaich a’ casadaich
a’ casadaich a’ cabadaich
sgìths.

Catrìona NicUilleim

Teirm ùr

A chairdean

Bidh a’ bhuidheann sgrìobhaidh a’ tòiseachadh a-rithist tràth air an ath mhìos. Thathas an dòchas gum bi sgrìobhaidearan ùra nar measg a bharrachd air na sgrìobhaidearan tha air tilleadh airson bliadhna eile.

Cùmaibh sùil air a’ bhlog!

Dà laogh geal

“Bheil thu dol air ais?” theirear rium.

“Dà laogh geal

is craobh chaorainn air tulach

agus an conasg fo bhlàth,”

is e mo fhreagairt.

Caitlín Ní Rodaigh

Odysseus

Dh’ionnsaich thu do cheàird
ri taobh oir na cuairte
do làmh bheag shalach
a’ smùrach aig a casan
agus an Laideann
mar bhràghad dubh air d’ amhach

Chuir iad crios dearg ort
ann an caoran a’ bhàis
guth blàth nam bodach
na do chridhe is na do chluais
is dh’iarr thu air a’ ghaoith
do thogail nad phort

Dhùisg thu le gàire
agus pòg na do shùil
bu tu a bha sona fo sholas nan reul
Ailidh Dall
gad thoirt dhachaigh
gu latha nan seann sgeul

Sheas thu leat fhèin
fad deich bliadhna is còrr
is iad a’ tilgeil peilear nam baigearan
dhan tobhta
a bh’ air a thughadh le clòimh
do bhochdainn

Bha thu glic ris a’ chnoc
agus do chuideachd ann roimhe
ach b’ e fanaid a rinn iad
air do chainnt agus do cheòl
nach cluinn is nach fhaic
ann an sgrìobhadh na sgoil

Ach na biodh cùram ort a laoich
is beannaichte an duine
a tha ri bròn
is gach neamhnaid is seud
mar shoisgeul
ann am Flathanas air do shon

Angela NicIlleBhràighe

Thadhail a’ ghealach orm

Thadhail a’ ghealach orm
Nuair a bha mi beag
Sa chàr, a’ dol dhachaigh.
Lean bodach na gealaich mi
Le fiamh a’ ghàire air
A’ deàrrsadh orm
Tro uinneig a’ chàir
Gus an do ruig sinn an taigh
Anns an robh biadh is blàths is cadal.

Chunnaic mi a’ ghealach Oidhche Dhòmhnaich,
Nuair a dh’fhosgail mi na cùirtearan
A’ dèarrsadh orm tron uinneig
Ann an dorchadas ciùin na h-oidhche
Chaidh mi dhan leabaidh an uair sin
A chadal socair, sèimh.

Caitlín Ní Rodaigh

Caochladh Choimhearsnachdan

Air mo bheulaibh chì mi rathad fada, caol air fhiaradh
Chan eil sgeul air duine ‘s tha an lochan na thàmh
Mo shùilean dùinte cluinnidh mi na traoin

A’ faireachdainn carachadh ri mo thaobh
chì mi caora a’ toirt an droch shùil orm, ‘s i a’ mùn
‘s an uair sin a’ togail oirre gun cus ùidh sa chùis

Cò th’ annam-sa co-dhiù?
Ach aoigh eile, a’ tadhal gun chliù ‘s gun cheangal

Sgeilpeagan sgagach far an robh uaireigin peanta gleansach
a’ cleith nan seallaidhean tro dhoilleireachd na glainne
Geataichean meirgeach ‘s a’ bhaile na sheirgneach
Còinneach a’ faighinn làmh an uachdar air talamh trèigte

A’ buain, a’ giùlan, ag obair gu cruaidh
An dithis chailleach a th’ air fhàgail ag innse nan sgeul
‘S iad a’ caoidh na dh’fhalbh ‘s nach till a-rithist
Chan eil sinne ach a’ tadhal nar n-aoighean ag aithneachadh
Nach tig aiseirigh air bith-bhrìgh a’ bhaile seo a-chaoidh

Nicola NicThòmais

Meòrachadh Beag air Bàs (Miroslav Holub)

’S iomadh duine a nì
mar nach do rugadh fhathast iad. Rè an ama sin, ge-tà,
dh’fhaighnicheadh do William Burroughs le oileanach
ma bha e gabhail ri beatha an dèidh bàis,
’s fhreagair e:
– An cinnteach leat nach do bhàsaich thu fhathast?

Tionndadh: Steafan MacRisnidh

Frois a’ Phoit!

Nuair a thèid sinn a shnàmh sa mhuir
mar chlann a’ plubraich air an t-sràid ann an tuil,
no gar plumadh fhèin anns an tuba,
is sinn nar suidhe mar chlod no mar ghuga,
̕s beag an t-iongnadh ged a phlumas sinn gu grad
gun èirich fras-uisge anns a’ bhad,
a’ stealladh oirnn, ̕s sinn a’ froiseadh a’ bhùirn
ann an amar-snàmh le sùgradh is mùirn;
a’ tomadh sìos no gar crathadh fhèin,
chan eil rian nach bi boinneagan a’ danns’ is a’ leum;
suas is sìos, an taobh siud ̕s an taobh seo
mar bhoma a’ spreidheadh na spealgan ̕s na cheò.

Ach – nuair a shuidheas mis’ air muin a’ phoit,
A’ lìonadh a’ chearcaill le meall mo dhà phloc,
Chan eil mi ag iarraidh an stealladh ud cho brais,
Nuair a spùtas mi a-mach e, thig striutan air ais!
Agus, nuair a bhios mi deiseil lem ghnothach,
is an dhà thaobh ud cho fliuch
le salchar grànda mar uisge nam muc!
Seallaidh mi rim thaobh – gun phàipear a-rithist.
Saoilidh mi: “ Dè nì mi a-nis?”
̕S mo thòin air a bogadh am buachair is pish!

Steafan MacRisnidh